Allen Iverson ve ülkemizde basketbol kültürü neden oluşamadı

Geçtiğimiz haftalarda Delikasap dergisi genel yayın yönetmeni değerli dostum Atlantis’ten Gelen Adam ile laflıyorduk; hoşbeş arasında “biri gelmiş geçmiş en iyi NBA oyuncuları arasında karışmış diğeri ise halen NBA’de oldukça önemli bir oyuncu olan ‘The Answer’ lakaplı Allen Iverson ve Derron Williams’in Beşiktaş’ta oynadığı döneme ait formalarını bulsak ne şahane olur değil mi” demiştim. Aslında aradığımız Iverson’in formasıydı ve sıkı bir Iverson ve Beşiktaş taraftarı olan kardeşim kulağıma kar suyu kaçırmıştı. Atlantisli ile bir hayli çırpındık ancak ne Iverson’in ne de Williams’in formalarını bulabildik.

Formalar… Neden güncel olmak zorundalar…

Deron Williams’in NBA’de oynadığı eski takımlarına ait formaları da ABD’de ancak ikinci el satan kişilerden bulabilirsiniz çünkü artık başka yıldızlar ve satılması gereken yeni formalar var. Forma satışlarının tüm spor kulüpleri için önemli bir gelir kalemi olduğu düşünülürse bunu anlamak ve anlayış göstermek zorundayız; nitekim spor kulüpleri antikacı ya da arşivci değil güncel oyuncuların pazarlayıcılarıdır. Ancak örneğin NBA’de forması emekli edilen birçok oyuncunun forması her sezon takımın yenilenen forma dizaynı, reklamları ve varsa amblemi (NBA’de amblem değişikliğine de sık rastlanır) ile birlikte piyasaya sürülür. Elbette bu nokta da bahsi geçen kulüplerin birer basketbol kulübü olduğunu ve bizim ülkemizdeki büyük kulüplerin de temelde birer futbol kulübü olduğunu düşünmek ve bu kurumların futbolcu forma satışından elde edilen karı arz-talep dengesi temelinde gözetmekle yükümlü olduğunu da unutmamak gerekir. Türkiye’de bulunduğu süreç içerisinde bir maçta 50 sayı atan ve kulüp tarafından 8 numaralı forması emekli edilen Williams şu anda Dallas Mavericks takımında Nowitzki, Powell, Villanueva ile birlikte önemli oyuncularından birisi, 3 kez NBA All-Star’da yer almış, 2 kez NBA yılın en iyi ikinci takım kadrosuna seçilmiş bir isim. Böyle bir ismin formasını basketbolla ilgili arkadaşların arayacağı da aşikar. Belki bu arayış fazla detaycı bir yaklaşım gibi gelebilir ki burada da bir başka ilginç durumla karşı karşıya kalıyoruz.

medicinesfinder

9 NBA oyunculu ülkede basketbol kültürü oluşamadı

Dünyanın en kaliteli, zorlu ve rekabetçi basketbol ligi olan NBA’de bugüne kadar 9 Türk oyuncu oynadı. Bu 9 oyuncu arasında olan Ersan İlyasova, Ömer Aşık ve Enes Kanter halen aktif olarak NBA takımlarında oynuyorlar. Ömer Aşık NBA’in en iyi genç savunma forvet pivotu olan Anthony Davis ile birlikte oynarken, Enes Kanter ise Kuzeybatı Grubu’nun şu anda en etkili takımı olan ve henüz iki yıl önce Konferans finallerinde yer alan, bu yıl da şampiyonluk için mücadele veren Oklahoma City Thunder’da Russell Westbrook ve Kevin Durant gibi iki dev isimle birlikte en etkili oyunculardan birisi durumunda. Bu kısa özetten de anlaşılacağı üzere Türkiye aslında kaliteli oyuncu yetiştiren ve potansiyeli büyük bir basketbol ülkesi; aynı zamanda şu ana kadar çoktan dev bir basketbol çoğunluğuna ve taraftar kitlesine sahip olması gereken bir ülke. Aslında bu yok değil. Ülkemizdeki son derece güçlü ve köklü basketbol takımlarının çok sayıda taraftarı var ancak bu bir kültür oluşturabilmiş midir sorusu oldukça zayıf cevaplar ile ancak tanımlanabilir durumda. Efsane isimlerin formalarını bulma derdi de bu çerçevenin içinde değerlendirilmesi gereken bir sorun. Bu medya adacığından bakıldığında da yine efsane isimlerin formalarının bulunamaması probleminin büyütülemeyecek bir mecburiyet durumu olduğu karşımıza çıkıyor.

NBA’de kişisel şovu bir sonraki seviyeye taşıyan isim

Gelelim en acayip probleme… Şimdi size kısaca bir efsane oyuncu profilini anlatacağım.

“The Answer” (Cevap ya da o isimle özleştirildiğinde tam anlamıyla ‘eleştirilere verilen tokat gibi cevap’) lakaplı Allen Iverson NBA tarihindeki en iyi oyun kuruculardan ve şutör gardlardan birisi. 2001 yılında MVP, (NBA’de yılın en değerli oyuncusu) 2 kez NBA All-Star MVP, 3 kez NBA Yılın Takımı, 3 kez NBA Yılın İkinci Takımı, NBA’de Yılın Çaylağı, 4 kez NBA skor şampiyonu, 3 kez NBA Top Çalma Şampiyonu olmuş bir isim. Yani geçmişi insanı şaşırtacak cinsten bir oyuncu… Bunların yanı sıra iki dev gururu daha taşıyor Iverson, geçtiğimiz yıl Naismith Basketbol Hall of Fame’e seçilerek gelmiş geçmiş en iyiler arasına adını kazımış bir isim. Iverson’in en parlak dönemi ise Philadelphia 76ers ile geçirdiği toplam 11 yıl. 76ers, 3 kez NBA Şampiyonluğu bulunan ve Maurice Cheeks, Wilt Chamberlain, Hal Greer, Bobby Jones, Billy Cunningham, Charles Barkley gibi efsanelerin oynadığı bir takım. Ve bu takımdaki bir diğer efsane ise NBA’de ‘şov yapma’, ‘artistik slam dunk’, ‘alay edercesine smaç’, ‘reverse slam dunk’ gibi kavramları ve teknikleri bu spora kazandıran, basketbolda ‘şov’ denildiğinde akla ilk gelen isim. Bugün Lebron James’in bile “Hep onun gibi olmak istedim” dediği isim yani ‘Dr. J’ lakaplı Julius Erving… Tüm bu isimlerin formaları takım tarafından emekli edildi ve formaları Wells Fargo Center’a (WFC) asıldı. Iverson’in efsanevi 3 numaralı forması da bu isimlerle birlikte WFC’de asılı durumda. Iverson neden bu kadar önemli kısmı için bir ufak not daha eklemek istiyorum. NBA’de ‘tek kişilik şov’ kavramının evriminde Dr. J’den yukarıda bahsetmiştik. Hemen ardından bu şovu bir sonraki seviyeye çeken isim sayı ve slam dunk anlamında malum Majesteleri Michael Jordan pas anlamında ise Magic Johnson olmuştu peki sonrasında sahada tek kişilik şovu bir sonraki seviyeye çeken kişi kim olmuştu derseniz NBA’in sıkı takipçileri, uzmanları, hakkında yazan çizenlerin üzerinde uzlaştığı tek bir isim var o da ‘The Answer’… Allen Iverson’i bu kadar önemli yapan yönler bunlar. Hiç izlememiş olanlara Youtube’dan ayrıca ‘The Answer’ belgeselini izlemelerini öneririm. Doğrusunu söylemek gerekirse basketbolda bilek kıran Crossover ve dribling denildiğinde akla ilk gelen isim Iverson…

Philadelphia 76ers her yıl yenilediği formalarında güncel kadronun yanı sıra mutlaka Dr. J, Maurice Cheeks ve Allen Iverson’in da yenilenmiş forma üzerinde efsane numaralarıyla basıp piyasaya sürer ve genellikle önce bu efsanelerin formaları alınır. Baskılı imzaya sahip formalar, yalnızca emekliye ayrılmış numaraları ya da hem imzalı hem de numaralı ve isimli formaları mutlaka 76ers mağazalarında bulunur. Az sayıda basılır ama mutlaka basılır… Burada yine yukarıda saydığımız sebepler dolayısıyla Türkiye’de bırakın başka spor dallarındaki efsanelerin formalarını, futbol kulüplerimizde bile o kulüplerle özdeşleşmiş olan isimlerin formalarını bulmak neredeyse imkansız. Yalnızca internette elde edilebilecek olan formalar bize sporu da bir kültür olarak değil daha çok hızlı bir tüketim metası, spor kulüpleri açısından da satış politikası olduğu yönünde algıladığımızı gösteriyor. Algıladığımız derken sadece Türkiye’yi kastetmiyorum. Futbol, izleyicisi, emekçisi, kazananı ya da kaybedeniyle bir sektör olarak dev bir sermaye ve hızlı tüketilmesi gerekli. Tüm dünyada da işleyiş bu şekilde zaten. Basketbol izleyici profili bakımından çok daha farklı bir evrene sahip ve taraftarlar köklerine futbolda olduğundan daha fazla sahip çıkıyorlar. Dünyanın her yerinde basketbol kulüplerinin taraftarları efsane oyuncularının formalarının bastırılması için yoğun kampanyalar düzenlerken, ABD’de bu kültür sağlam oturduğu için artık ilk etapta aklınıza gelebilecek çoğu efsanevi oyuncunun formaları her yıl bu efsanelerin isimlerinin özdeşleştiği takımlar tarafından basılıyor. Elbette burada da arz talep dengesi ve tecimsel stratejiler var ancak önce gelen dürtü kesinlikle taraftarların efsanelerine bu şekilde sahip çıkması. Ülkemizde bu açıdan örnek teşkil edebilecek olan bir kulüp olan Beşiktaş’ın ‘Feda’ tişörtlerinde yer alan takımın ilk amblemi ve 100. Yıl formasında takımla özdeşleşmiş tüm efsane isimlerin yazılı olması ve bu formanın maçlarda oyuncular tarafından da kullanılması Türk spor camiası için çok manidar ve güzel hareketlerdi. Gönül ister ki Allen Iverson gibi dünyada ismi çokça bilinen bir basketbol efsanesi için de özel bir forma yaptırılsın.

EMRE DOĞULU